تاخوگراف در کامیون چیست؟

با رشد فناوری‌های پیشرفته، شاهد استفاده از ابزارهای مختلفی در ماشین‌های سنگین هستیم. این ابزارها به رانندگان کمک می‌کنند تا رانندگی ایمن‌تری داشته باشند و از حوادث دوری کنند. تاخوگراف از جمله تجهیزاتی است که به رانندگان و مالکان کامیون کشنده اطلاعات دقیقی از نحوه رانندگی آن‌ها را می‌دهد.

تاخوگراف چیست؟

اکثر رانندگان در هنگام رانندگی قوانین جاده‌ای را رعایت می‌کنند. رعایت قوانین رانندگی نه‌تنها به ایمنی رانندگان کمک می‌کند، بلکه باعث حفظ جان و سلامت سایر رانندگان و مسافران می‌شود. اما همیشه وضعیت به شکل درست پیش نمی‌رود و برخی از رانندگان در رانندگی اقدامات مخاطره‌آمیزی را انجام می‌دهند.
این موضوع در ماشین‌های سنگین مانند انواع خاور، کامیون تک، جفت، کشنده و حتی ماشین‌های نیمه سنگین مانند نیسان و پیکاپ خطرات جدی را به‌وجود می‌آورد.

از سویی دیگر، بسیاری از مالکان ماشین‌های سنگین که خودروی خود را در اختیار راننده یا شوفر قرار می‌دهند به دنبال کنترل وضعیت رانندگی آنان در طول مدت زمان مشخصی در جاده‌ها هستند. کاری که تاخوگراف به‌سادگی انجام می‌دهد.

کاربرد تاخوگراف

تاخوگراف وسیله‌ای ضروری در خودروهای سنگینی است که به‌صورت طولانی‌مدت و مستمر در جاده‌ها تردد دارند. این ابزار اطلاعات حساسی مانند سرعت خودرو، زمان حرکت از مبدا، مدت زمان حرکت در جاده، میزان توقف، محل‌های توقف، سرعت غیرمجاز، تخلفات سرعت، نوع بار در حال حمل، هشدارهای داده شده به راننده، کنترل مدت زمان مجاز رانندگی، مسافت پیموده شده و عملکرد راننده را ارزیابی و ثبت می‌کند.

تاریخچه استفاده از تاخوگراف

استفاده از تاخوگراف پیشینه‌ایی طولانی در جهان دارد. حوادث رانندگی در جاده‌های آلمان باعث شده تا استفاده از تاخوگراف در ماشین‌های سنگین از دسامبر 1952 اجباری شود. سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز از سال 1985 میلادی استفاده از این ابزار را برای ماشین‌های سنگینی اجباری کردند که در جاده‌ها تردد می‌کنند.
امروزه تمامی رانندگان بین‌المللی که در جاده‌های رانندگی می‌کنند باید بر روی کامیون و کشنده تاخوگراف نصب کنند.

آشنایی با ساختار تاخوگراف

این وسیله ساختاری ساده دغارد. تاخوگراف قطعه‌ای کوچک به همراه فرستنده است که بر روی گیربکس ماشین سنگین نصب می‌شود. هرگونه تغییر در گیربکس بر روی تاخوگراف ثبت می‌شود. بدین صورت مدت زمان توقف، سرعت بالا و سایر اطلاعات قابل رصد و پیگیری است.
در چند سال گذشته پلیس راهنمایی و رانندگی برای کنترل بهتر جاده‌ها نصب این ابزار را بر روی انواع ماشین‌های سنگین از جمله کامیون، کشنده، اتوبوس، خاور و نیسان اجباری کرده است.

ضرورت استفاده از تاخوگراف در کامیون کشنده

این ابزار برای کنترل وضعیت رانندگی، رانندگان و شوفرها اهمیت دارد. اما جدا از قوانین راهنمایی و رانندگی و کنترل تخلفات رانندگان ماشسین‌های سنگین توسط پلیس راه؛ از تاخوگراف برای بررسی عملکرد راننده توسط مالک ماشین یا شرکت حمل و نقل نیز استفاده می‌شود.
بدین صورت مالک با کنترل اطلاعات ثبت شده در دستگاه امکان دستیابی به متوسط سرعت، میزان توقف راننده، محل‌های توقف و.. را خواهد داشت. مالک با این اطلاعات به‌سادگی عملکرد راننده را می‌سنجد و متوجه کم‌کاری‌های وی خواهد شد.

انواع تاخوگراف

تاخوگراف‌های متعددی در بازار وجود دارند که امکان خریداری و نصب آن‌ها بر روی ماشین‌های سنگین وجود دارد:

1- تاخوگراف آنالوگ

در این مدل از صفحات و دیسک‌های کاغذی برای ثبت اطلاعات استفاده می‌شود. خرید کاغذ تاخوگراف از دردسرهای این مدل است. در اکثر مدل‌های آنالوگ امکان تنظیم دستگاه برای ثبت عملکرد دو راننده وجود دارد.
تاخوگراف‌های آنالوگ 4 حالت رانندگی، توقف، کار و استراحت را برای هر راننده‌ای ثبت می‌کنند. اطلاعات ثبت‌شده بر روی تاخوگراف کاملا مستند است و در صورت بروز حوادث جاده‌ای امکان استفاده از آن در دادگاه و مراجع قانونی وجود دارد.

2- تاخوگراف دیجیتال

استفاده از نمونه‌های آنالوگ زمان زیادی از راننده می‌گرفت و نیاز بود تا به‌صورت مستمر کاغذ تاخوگراف تعویض شود. همچنین تنظیمات تاخوگراف آنالوگ برای برخی از رانندگان مشکل بود. از همین‌رو با پیشرفت تکنولوژی شاهد عرضه نمونه‌های دیجیتالی برای تاخوگراف‌ها هستیم.

در تاخوگراف دیجیتالی اطلاعات به‌سادگی از بین نمی‌رود و با وجود کارت‌های هوشمند تمامی جزئیات رانندگی هر راننده‌ای ثبت و ضبط می‌شود. برای این نوع از دستگاه‌ها، زمانی که راننده پشت فرمان قرار می‌گیرد باید کارت مختص راننده داخل دستگاه قرار گیرد تا ماشین آماده حرکت شود.
در غیراین‌صورت ماشین سنگین بوق ممتد زده و امکان حرکت وجود ندارد. بر روی این کارت‌ها علاوه‌بر زمان رانندگی مجاز برای هر راننده، اطلاعات بارنامه، تخلفات راننده و زمان‌های پلیس‌راه نیز ثبت می‌شود.

انواع کارت تاخوگراف دیجیتال

در دستگاه‌های دیجیتال از انواع کارت‌ها برای ثبت یا خواندن اطلاعات استفاده می‌شود:

1. کارت راننده: بر روی این کارت اطلاعات مرتبط با رانندگی هر راننده ذخیره می‌شود. رانندگان تنها مجاز هستند تا در هر روز 10 ساعت رانندگی کنند؛
2. کارت شرکت: مالک یا شرکت حمل و نقل با داشتن کارت مخصوص امکان استخراج اطلاعات مرتبط با هر راننده را خواهد داشت؛
3. کارت کارگاهی: این قبیل از کارت‌های تاخوگراف برای کارگاه‌های مجاز صادر می‌شود تا به کالیبراسیون و آماده‌سازی دستگاه بپردازند؛
4. کارت کنترل: افسران پلیس و پاسگاه‌های راهنمایی و رانندگی بین جاده‌ای با داشتن کارت مخصوصی، امکان دسترسی به داده‌های تاخوگراف برای کنترل عملکرد رانندگان را خواهند داشت.

موارد عدم نیاز به تاخوگراف در ماشین‌های سنگین و نیمه‌سنگین

مطابق قوانین راهنمایی و رانندگی استفاده از تاخوگراف در همۀ خودروهای سنگین ضروری است. البته در موارد که توسط قانون‌گذار استثنا شده است می‌توان از این دستگاه استفاده نکرد:

• وسایل نقلیه مسافربری با داشتن 10 تا 17 صندلی که برای حمل و نقل غیرتجاری مسافر استفاده می‌شود؛
• وسیله نقلیه‌ای که وزن ناخالص آن بیش از 3.5 تن نباشد؛
• خودرویی که حداکثر سرعت مجاز آن از 40 کیلومتر در ساعت بیشتر نباشد.

تاخوگراف هوشمند (SMART)

از گذشته‌های دور تا به امروز دست‌کاری در عملکرد تاخوگراف در بین برخی از رانندگان متخلف، رایج بوده است. کمیسیون اروپا برای جلوگیری در دست‌کاری داده‌های تاخوگراف، قوانین سخت‌گیرانه‌ای را وضع کرده است و با معرفی مدل SMART هرگونه تغییر در این اطلاعات را غیرممکن کرده است.

تاخوگراف‌های هوشمند با داشتن ماژول GNSS (ناوبری ماهواره‌ای جهانی) به‌صورت بلادرنگ به ارسال خودکار موقعیت و اطلاعات ماشین سنگین به مراکز ثبت داده می‌کنند. بدین شکل ماموران کنترل جاده یا حتی نیروهای امدادی به‌صورت در لحظه امکان بررسی عملکرد هر راننده‌ای را خواهند داشت.

سخن پایانی

تاخوگراف دستگاهی برای ثبت اطلاعات رانندگی، رانندگان است. این دستگاه کمک زیادی به ایمنی راننده خواهد کرد زیرا میزان تخلفات با کمک آن به شدت کاسته می‌شود. از سویی دیگر با کمک تاخوگراف، شرکت‌های حمل و نقل یا مالک خودرو سنگین به اطلاعات کامل و جامعی از نحوه رانندگی رانندگان دست خواهند یافت.